T.C. MİLLİ EĞİTİM

1- TARİHİ, KÜLTÜREL, ARKEOLOJİK DEĞERLER

İlçemizde (1) basımevi, (5) kitapevi (kırtasiyeci) mevcut olup,   zaman zaman gezici tiyatro gurupları temsiller vermektedir. İlçemizde bir adet halk kütüphanesi olup, Belediyeye ait bir binada iptidai şartlarda hizmet   vermektedir. Kütüphanenin 1 personeli vardır. Kitap sayısı 2041 adettir.

Saray eski bir yerleşim merkezi ve Edirne ? İstanbul yol   güzergahında bulunması nedeniyle önem kazanmış bir ilçedir.

a- Güneşkaya: Saray'ın 2 km. batısında eski bir yerleşim yeri olan   Güneşkaya'da mağaralar ve tarihi kalıntılar bulunmaktadır. Yapılan   çalışmalarda M.Ö. 5000 ? 3000 kalkolitik çağa ilişkin buluntulara   rastlanılmıştır.

b- Güngörmez Mağaraları: Güngörmez köyünün 3 km. güneyinde olup Galata   Deresinin dik yamaçlarındadır. Güneşkaya gibi bu mağaralarda da eski çağ   buluntularına rastlanılmıştır.

c- Bizans Su Yolları: Vize'den çıkıp Ergene Nehri su kaynaklarından yararlanıp vadilerde kemerli su köprülerini aşıp İstanbul'a giden su yolları, Saray çevresinden geçmektedir.

d- Ayas Paşa Camii: Sadrazam Ayas Mehmet Paşa tarafından 1539'da yaptırılmıştır. Tek şerefeli silindirik gövdeli minaresi bulunan cami kesme taştan yapılmıştır.

e- Ayas paşa Hamamı: Sadrazam Ayas Mehmet Paşa'nın yaptırdığı külliyenin hamamıdır. Caminin yanında yer alır. Cami ve külliye ilçedeki tek Osmanlı eseridir.

2- MÜZE, KÜTÜPHANE, SİNEMA SALONU, GALERİ, TV:

İlçede müze, sinema salonu ve sanat galerisi yoktur. Halk Kütüphanesi,   Belediyenin de yardımlarıyla 2004 yılında açılmıştır.

İlçede gerek uydu alıcılarla gerekse anten alıcılarla yurt içi ve yurt dışı   tüm TV kanalları izlenebilmektedir.

DÜĞÜNLER: Saray'da evlenme yaşı önceleri erkeklerde 17-18,   kızlarda 15-16 iken günümüzde ise, erkeklerde askerlik ve iş bulma  zorunluluğu sebepleriyle, kızlarda ise eğitim-öğretime devam etmeleri ve iş   hayatına atılmaları sebepleriyle yükselmiştir.

İlçe genelinde akraba evliliklerine rastlanmaz. Halkın eğitim düzeyinin yüksek olması ve bilinçli olmasının etkisiyle çok eşli aile hayatı yoktur.

Günümüzde gençler kendi aralarında anlaşarak evlenmektedirler. Görücü usulü   olarak tabir edilen evliliklere rastlanmamaktadır. İlçede nadir olarak kız kaçırma olaylarına rastlansa da kaçırma sonrasında genelde aileler   anlaşabilmekte ve her iki tarafın katılımıyla düğünler yapılmaktadır.

Kendi aralarında evlenmek için anlaşan çiftler durumu ailelerine bildirirler ve belirlenen bir günde erkek tarafı, kızın ailesinin evine dünürlüğe gider. Gençlerin evlenmelerine karar verildikten sonra söz yüzükleri takılır ve düğün   tarihi kesin olmasa da belirlenir. Bölge halkının genelde tarımla uğraşması ve mevsimin uygun olması sebebiyle düğünler genellikle yaz mevsimi ile sonbahar mevsimi başında yapılmaktadır.

Günümüzden yaklaşık 10-15 yıl öncesine kadar düğünler mahalle ve köylerde   evlerin bahçelerinde yapılırken, günümüzde düğün salonlarında ve okul bahçelerinde yapılmaktadır.

Önceki yıllarda düğünlere katılanlar darbuka   eşliğinde türkü söyleyerek oyun oynarlardı. Oyunların en önemli özelliği günümüzdeki gibi hep beraber değil de iki kişinin ortada oynamasıydı. Oynayacak kişileri ise ayrıca bir kişi belirlerdi.

            Günümüzde yapılan   düğünlerde ise çiftetelli ve karşılama gibi oyunların yanı sıra kasap havası eşliğinde halaylar çekilmektedir.         

MANİLER: İlçe halkının özel günlerde ve toplantılarda söylediği manilerden   bazıları ise şunlardır:

MÜBAREK GÜN VE GECELER :

RAMAZAN BAYRAMI: İlçe halkı Ramazan arifesinde mezarlık ziyaretlerine   giderler. Aile büyüklerinin, akrabaların, komşuların mezarları ziyaret edilerek   dualar okunur ve mezarların genel temizliği yapılır.

Bayram sabahı, erkekler camiye giderek bayram namazını kılarlar. Namaz   bitiminde yapılan bayramlaşmadan sonra evlerine dönen erkekler ailesi ile   bayramlaşarak hep beraber kahvaltılarını yaparlar. Kahvaltı sonrasında çocuklar,   kendilerini bekleyen şekerlere ve bayram harçlıklarına kavuşmak için heyecanla   sokağa çıkıp büyüklerini ziyarete giderler.

Öğleye doğru aileler bayramlaşmak için akrabalarını ve   komşularını ziyaret etmeye başlarlar. Ziyaretlerde kolonya, şeker ve özenle             hazırlanmış baklavalar ikram edilir. Bayram ziyaretleri bayram süresince   devam eder.

KURBAN BAYRAMI: Kurban bayramı arifesinde de mezarlar ziyaret edilerek dualar   okunur.

Kılınan bayram namazından sonra eve gelen erkekler yapılan kahvaltıdan sonra   kurbanı kesmek için hazırlıkları yapmaya başlarlar.

Gözleri bağlanan kurban, tekbirlerle kesilir. Bir tarafta kurbanın taksimi   yapılırken başka bir tarafta kesilen kurbanın etlerinden bir bölümü pişirilmeye   başlanır. Yapılan taksimden sonra, fakirlere verilmek üzere ayrılan paylar   dağıtılır.

Akşama doğru Ramazan Bayramında olduğu gibi akraba, eş ve dost ziyaretleri   yapılır.

AŞURE GÜNÜ : Kutsal günler içerisinde en eski günlerden birisidir Aşure Günü.   Muharrem ayının 10. günü tüm İslam dünyasında  olduğu gibi             Saray'da da Aşure   Günü olarak kutlanır. Bu gün , evlere bolluk ve bereket getirmesi düşüncesiyle   Aşureler pişirilir ve komşulara dağıtılır.

ASKERE UĞURLAMA : Her Türk gencinin vatan borcu olarak kabul edilen Askerlik   Görevi tüm Türkiye'de olduğu gibi Saray'da da özel bir yere sahiptir. Askere   gidecek gençler ilçe merkezinde ve köylerde gruplar halinde ellerinde bayraklar,   yanlarında davul ve zurnalarla halaylar çekip oyunlar oynayarak esnafları   ziyaret edip onları selamlarlar ve düzenleyecekleri eğlenceler için   harçlıklarını toplarlar. Bütün esnaflar gönüllerinden geldiği kadar gençlere   destek olurlar. Belirlenen bir akşam, askere gidecek gençler için köylerde ve   mahallelerde Askere Uğurlama Düğünü yapılır. Asker düğününde,             köylülerin  ve   mahallelilerin alkışları eşliğinde gençler tek tek meydana çağırılır , bölgenin   önde gelen büyüklerinin yaptığı konuşmalardan sonra davul , zurna veya klarnet   eşliğinde halaylar çekilip oyunlar oynanır. Askere gidecek gençlerin köy veya   mahalle halkıyla vedalaşmasıyla düğün sona erer.